Polscy więźniowie w spichlerzu, w tle spichlerz w którym pracowali, Ełk, 1943 r.

Polski więzień, w tle spichlerz w którym pracowali, Ełk, 1943 r.

Luba Aleksander, Polski więzień, w tle spichlerz w którym pracowali, Ełk, 1943 r.

Stanisław Toczyski z lewej, Polscy więźniowie w spichlerzu, w tle spichlerz w którym pracowali, Ełk, 18.07.1944 r.

Rodzina Toczyskich: od lewej: Waleria, Janina, Halina, Stanisław, ulica Ciołkowskiego 175, Białystok, ok. 1965 r.

• Krótki biogram i wspomnienia Stanisława Apanowicza, w których opisuje swoje losy podczas II wojny światowej i w okresie powojennym. Represje ze strony Sowietów, wywóz na Syberię, pracę przymusową i przyjazd do Polski.]
• Zakres chronologiczny: 1944-1958.
• Miejsca wydarzeń: Wilno, Moskwa, Stalingrad, Omsk, Saratowo, Jełszanka, Kutaisi.

Ocenzurowany list napisany z więzienia przez skazanego - Czesława Gawrona, do juliana Fercza.

• Relacja Franciszki Karaś, w której opisuje losy podczas II wojny światowej. Od momentu aresztowania poprzez podróż na Syberię, uwięzienie w Drohobyczu aż po obóz pracy w Workucie. Relacja kończy się w momencie powrotu do kraju.]
• Zakres chronologiczny: 1945-1946
• Miejsca wydarzeń: Drohobycz (Ukraina), Workuta (Rosja, Republika Komi).

• Szczegółowa relacja Włodzimierza Kowalczyka, w której opowiada on o losach swoich i swojej rodziny podczas II wojny światowej. Opowiada o pracy ojca, na krótko przed wybuchem wojny. Następnie wspomina moment deportacji, represje NKWD, które dotknęły jego rodzinę. Opowiada o warunkach panujących na miejscu po przyjeździe wgłąb ZSRR skupiając się na swoich przeżyciach z okresu kiedy był kilkuletnim chłopcem. Wspomina losywojenne ojca i powstanie polskiej szkoły na miejscu. Opowieść kończy się posłowiem, w którym dowiadujemy się o losach Sybiraków w latach 90.]
• Zakres chronologiczny: 1935-2003
• Miejsca wydarzeń: Bydgoszcz, Kutno, Nałęczów, Mińsk, Moskwa, Krasnogorsk (Rosja, obwód moskiewski), Włodzimierz (Władimir, Rosja, obwód moskiewski), Juriewiec (dawna osada w ZSRR), Sulęcin (woj. lubuskie), Toruń Lubuski (pow. chełmski, woj. lubelskie), Kalisz.

• Wspomnienia osoby piszacej pod pseudonimem "Jednoróg", w których opisuje on swoje przeżycia od momentu wybuchu II wojny światowej, łącznie ze swoim udziałem w szeregach Armii Krajowej w obronie ludności cywilnej przed agresją Ukraińców. Następnie opisuje moment aresztowania przez NKWD i wywózkę na daleka Syberię. Dalej opowiada o przymusowej pracy w różnych miejscach i o warunkach, które panowały na miejscu. Po uzyskaniu amnestii po prawie dziesięcioletnim pobycie uzyskuje pozwolenie na powrót do kraju. W części końcowej opisuje szczegółową trasę powrotu do Polski i moment odnalezienia rodziny.]
• Zakres chronologiczny: 1939-1954
• Miejsca wydarzeń: Siemianówka (woj. podlaskie), Pustomyty (Ukraina), Sokolniki (nieistniejąca dziś wieś w pow. lwowskim), Magadan (Rosja), Susuman (Rosja), Chabarowsk (Rosja), Ułan Bator (Mongolia), Moskwa (Rosja), Medyka (woj. podkarpackie), Wrocław, Oleśnica.

• Notatki wspomnieniowe Wspomnienia Janiny Beździak dotyczące wysiedlenia z domu rodzinnego w Starym Samborze i wyjazdu do pracy przymusowej do Kazachstanu. Szczegółowy opis kaźni i warunków panujących na zesłaniu. Dodatkowo opis przeżyć matki Pani Janiny Beździak], Przyczynek do martyrologii polskiej na Wschodzie - wspomnienia Janiny Beździak spisane i przekazane przez Tadeusza Łaszkiewicza].
• Zakres chronologiczny: 1927-1945.
• Miejsca wydarzeń: Stary Sambor, Żytomierz, Kursk, Saratow, posiołek Stiepnoje, Nowosybirsk.

Wrocław, 1983. Grafika wykonana przez działaczy Solidarności wiezionych w zakładzie karnym przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. Fot. NAF Dementi

Narysowana niebieskim długopisem tabela z darami wielkanocnymi od internowanych w Ośrodku Odosobnienia w Nysie dla więźniów kryminalnych osadzonych w Zakładzie Karnym w Nysie (ten sam kompleks więzienny), opatrzona nagłówkiem, pod którym znajduje się skład komisji i trzy odręczne podpisy

Relacja Elżbiety Dobiejewskiej, wykładowcy Politechniki Wrocławskiej, członek Klubu Inteligencji Katolickiej, Arcybiskupiego Komitetu Charytatywnego i Fundacji im. św. Jadwigi, głównie skoncentrowana na działalności na rzecz pojednania polsko-niemieckiego, w które zaangażowała się świadek w ww. organizacjach, które współtworzyła; opisywane są poszczególne inicjatywy, kształt współpracy polsko-niemieckiej, głównie z Bensberger Kreis, a następnie z niemieckimi parafiami, zaangażowanymi w pomoc humanitarną dla Polski w czasie stanu wojennego, a później w wymianę językową młodzieży z obu krajów; świadek porusza też temat pomocy dla internowanych podczas stanu wojennego oraz powstania Towarzystwa Opieki nad Więźniami; mówi też o problemie pojednania polsko-ukraińskiego i opowiada o niektórych inicjatywach z tym związanych; mniejszą część relacji zajmuje historia życia świadek i jej refleksje dotyczące różnic w mentalności Polaków z różnych regionów kraju   Zakres chronologiczny: 1946-2015   Miejsca wydarzeń: Poznań (woj. wielkopolskie), Wrocław (woj. dolnośląskie), Dortmund (Niemcy), Lwów (Ukraina), Kraków (woj. małopolskie), Warszawa (woj. mazowieckie), Toruń (woj. kujawsko-pomorskie), Krzywaniec (pow. zielonogórski, woj. lubuskie), Legnica (woj. dolnośląskie), Nysa (woj. opolskie), Grodków (woj. opolskie)

Wspomnienia Stanisława i Katarzyny Duchaczek spisane przez ich córkę - Czesławę Kucharczyk. Relacja spisana jest z perspektywy obojga rodziców, podzielona na rodziały tematyczne: wojny/bitwy, organizacja zycia tuż po wojnie, inne - więzienie we Lwowie, migracje powojenne, społeczeństwo-tradycje-zwyczaje-religia, rola kościoła w zakresie integracji społecznej oraz pojednania międzynarodowego, "Solidarność" i ruchy opozycyjne, przeciwstawianie się represjom komunistycznym. Zakres chronologiczny: 1945-1994

Warszawa, 03-10-1986, ul. Marszałkowska, przed Domami Towarowymi Centrum. Protest Ruchu Wolność i Pokój, tzw. sitting, ws. uwolnienia Wojciecha Jankowskiego i Jarosława Nakielskiego wiezionych za odmowę odbycia służby wojskowej. Fot. NAF Dementi

Jan Walukiewicz, opisuje życie codzienne podczas wojny, udział w działaniach partyzanckich - Bataliony Chłopskie, życie w PRL. Zakres chronologiczny: 1939 - 1994   Miejsca wydarzeń: Wilno (woj. wileńskie, obecnie Litwa), Szczecin (woj. zachodniopomorskie), Katowice (woj. śląskie)

Jadwiga Materna z domu Podoba opisuje dzieciństwo w Wilnie podczas II Wojny Światowej, szkolnictwo i życie religijne w Wilnie, relacje pomiędzy ludnością polską a litewską, sytuacje ludności żydowskiej w Wilnie podczas wojny, uwięzienie i wywózkę na Sybir ojca a także repatriacje na Ziemie Zachodnie i Północne.   Zakres chronologiczny: 1934-2000   Miejsca wydarzeń: Wilno (Litwa), Wrocław (woj. dolnośląskie), Jawornik (pow. myślenicki, woj. małopolskie), Odessa (Ukraina), Warszawa (woj. mazowieckie), Poznań (woj. wielkopolskie)

Relacja Wiesławy Pieśniakiewicz opisuje aresztowanie ojca przez NKWD, przetrzymywanie w więzieniu i wywóz do Mołotowsk. Kolektywizacja rolnictwa – zubożenie ludności. Powrót ojca do Polski. Śmierć Stalina i wyjazd reszty rodziny z ZSRR.   Zakres chronologiczny: 1939-1956   Miejsca wydarzeń: Drawsko Pomorskie (pow. drawski, woj. zachodniopomorskie), Grodno (obecnie Białoruś), Mołodeczno (obecnie Białoruś), Mołotowsk (dawniej ZSRR, obecnie Siewierodwińsk, Rosja), Rymowicze (obecnie Białoruś), Stara Wilejka (obecnie Litwa), Wołożyn (obecnie Białoruś)